Kafkas Arı Irkı Özellikleri

Kafkas Arısı, diğer arı ırklarına göre birçok üstünlüğe sahip olan önemli bir bal arısı türüdür. Uzun dil yapısı sayesinde en kaliteli balları üretebilme kapasitesine sahiptir. Ayrıca, soğuk kış koşullarına karşı dayanıklılığıyla da bilinir ve bu özelliğiyle popülerdir.

Kabul etmek gerekir ki her arı ırkının kendine özgü üstün ve zayıf yönleri bulunmaktadır. Önemli olan, bulunduğunuz bölge ve hedefleriniz doğrultusunda uygun arı ırkını seçmektir.

Eğer arı yetiştirerek Nisan veya Mayıs aylarında satış yapmayı hedefliyorsanız, erken ilkbaharda hızlı gelişim gösteren Karniyol arı ırkı sizin için ideal olabilir. Ancak, eğer amacınız yüksek kaliteli bal elde etmekse ve soğuk iklim şartlarına uyumlu bir arı istiyorsanız, Kafkas veya Belfast arı ırkları sizin için en uygun alternatifler olabilir.

Sonuç olarak, bir arıcının başarılı olabilmesi için koşullarını ve hedeflerini belirleyip buna uygun bir arı ırkı ve ekotip seçimi yapması gerekmektedir.

Ülkemizde yaygın olarak bulunan arı ırkları arasında İtalyan Arısı, Karniyol Arısı, Belfast Arısı, Anadolu Arısı ve Kafkas Arısı bulunmaktadır ve bu ırklara ait birçok alt ekotip mevcuttur.

Kafkas Arı Irkı  (Apis Mellifera Caucasica)

Dünya, Kafkas arısıyla ilk kez 1961'de Almanya'nın Erfurt kentindeki Uluslararası Bahçıvanlık Sergisi'nde tanıştı. Yapılan yarışmada, Chkhorotsku ceza çiftliğinden getirilen iki Kafkas arı kolonisi, 97,3 kg bal toplayarak altın madalya kazandı.

Kafkas arıları, Gürcü arısı olarak da bilinir ve Ağustos 1965 ve 1971'de dünya çapında iki kez daha altın madalya kazanarak ünlerini perçinlediler.

Gürcistan'da yapılan arkeolojik çalışmalar, Kafkas arı ırkının geçmişinin 7000 yıl öncesine dayandığını gösteriyor.

Kafkas Arısının asıl vatanı Kafkasya'dır. Kafkas Dağları ve ön Kafkaslar'da 800-1000 metre rakımlı bölgelerde "Gri Kafkas" olarak bilinen saf ırkları bulunmaktadır. Gürcistan'ın düşük rakımlı bölgelerinde melezleri bulunurken, Rusya'da altı farklı ekotip tespit edilmiştir. Türkiye'de ise Borçka Camili ve Ardahan Posof ekotipleri bulunmaktadır.

Ülkemizde Kafkas Arı Irkı 12.12.2004  tarih ve 25668 sayılı Resmi gazetede yayınlanan Yerli Hayvan Irk ve Hatlarının Tescili Hakkında  yayınlanan 2004/39 sayılı tebliğ  hükmü gereğince tescillenerek, Ardahan ve Artvin illeri genetik materyal olan Kafkas Arı Irkının gen merkezi olarak ilan edilmiş ve bu amaçla ırkın saf olarak korunabilmesi için her iki il izole bölge  olarak diğer illerden gelecek  arılara kapatılmıştır.

Aynı zamanda Ardahan ili Posof  ilçesi ile  Artvin ili Borçka İlçesi Camili  Köyü  Kafkas Irkı için izole bölge seçilmiş ve saf Kafkas ana arı üretim çalışmaları bu bölgelerde yoğunlaştırılmıştır.

Kafkas Arı Irkının Üstün Özellikleri

-  Kafkas Arı Irkı , Kitin esmer renkte olup geçit formlarında ilk halkada kahverengi lekeler vardır. Kıllarda gri renk baskındır. Erkeklerin göğüs renkleri siyahtır.

- Dil uzunluğu 6.7 – 7.2 mm (7.046±0.189) ile dünyanın en uzun dilli bal arısıdır. Diğer arı ırklarının ulaşamadıkları  çiçek tomurcuğunun tabanına kolayca nüfuz ederek nektar çekebilirler. Bu özellikleri , onların en kaliteli bal üretmelerine imkan tanır. Bu yüzden Kafkas bal arısının ürettiği balın özellikleri diğerlerinden farklıdır. Derin tüplü çiçeklerden nektar alması, düşük sıcaklıklarda dahi nektar toplamaya eğimli olması ürettiği balın en büyük özelliğini oluşturmaktadır. 

- Soğuk iklim arısıdır. En önemli özelliği kışı sert ve karlı geçen coğrafyalarda başarılı ve verimli olmasıdır. Doğal habitatlarında ağır ve uzun kış şartlarında üstün kışlama yeteneğine sahiptirler.

- Diğer Arı ırklarına göre daha düşük sıcaklıklarda etkili bir nektar ve polen toplama yeteneğine sahiptirler.

- Kuvvetli koloniler teşkil ederler.

- İyi bir yavru yetiştiricisidir.

- Koloninin güçlü olduğu zamanlarda ana arının günlük  yumurtlama kapasitesi 1000- 1500 adede kadar ulaşabilir.

- Petek üzerinde sessizdirler. Uysaldırlar, hırçın ve sokucu değildirler.

- Düzgün ve koyu renkli gömeç yaparlar ve sırlarlar.

- Soğuk havalarda bile güneşi görünce , çok erken saatlerde  çıkarlar ve çiçeklerdeki nektarı katılaşmadan toplarlar.

- Çalışkan bir arı ırkıdır . Hava kararana kadar çalışırlar.

- Oğul verme eğilimleri zayıftır.

- Bal tüketim oranı düşüktür , tasarrufu seven bir arı ırkıdır

- Sahibini çok iyi tanır ve ona göre davranırlar.

- Soğuk ve yüksek yaylalarda daha başarılı performans ortaya koyarlar.

- Kafkas arı ırkı, yüksek miktarda Propolis oluşturma özelliğine sahiptir. Bu yüzden propolis üretimi yapmayı düşünen arıcılar için ideal bir arı ırkıdır.

- Petek gözlerini sırlarken bal ve sır arasında hava boşluğu bırakmadığı için petekli balı koyu ve nemli bir görünüme sahiptir.

- Çok değerli özelliklere sahip olan bu ırk, arı islahında önemli ölçüde rol oynayacak düzeyde görüldüğünden hibrit yetiştirmede yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kafkas Arı Irkının Olumsuz Özellikleri

- Yağmacılık eğilimleri yüksektir.

- Kıştan zayıf çıkarlar. Erken ilkbaharda diğer türlere nazaran biraz daha yavaş gelişirler.

- Bu ırk, daha çok yaz ortalarına doğru maksimum  gelişim düzeyine ulaşır .

- Düzensiz-köprü petek yapma eğilimi vardır

- Nosema hastalığına karşı hassastırlar. Önlem alınmazsa yavru çürüklüğüne dönüşebilir.

- Erken zamanda kış moduna girip mevcudu azaltırlar. Bu da onların ilkbahara zayıf çıkmasına yol açar. Doğaroğlu nun Çukurova bölgesinde yapmış olduğu bir çalışmada Kafkas ırkının erken ilkbahar döneminde hava sıcaklıklarının bu bölgede çok yüksek seyretmesi nedeniyle hızla gelişerek yüksek populasyon düzeyine ulaştıklarını göstermiştir.  Ancak  bu ırk ,  Ağustos ayı içeririnde kış moduna geçip  nüfusunu azaltma eğilimi gösterirken , diğer ırkların çalışmaya devam ettikleri sonucu ortaya çıkmıştır.  

- Yapılan çalışmalarda Kafkas ırkının melez ve alt ekotiplerinin saf türlerine göre daha üst düzey performans gösterdikleri ortaya çıkmıştır.

- Bu yüzden kendi ideal çalışma bölgeleri dışında Kafkas ırkından istenen verimi  almak için  daha çok melez ekotipinin kullanılması uygun  görülmektedir.

- Sonuç olarak ; Bir arıcı, bu ırkın  karakteristik özelliklerini  iyi tanır ve nasıl davranacağını bilirse ve belirlenen süre içinde tüm kurallara uyarsa, Kafkas arı ırkından üst düzey verim elde edecektir.

Özellikle sabit arıcılık yapan bir arıcı için en değerli ırk veya ekotipin kendi bölgesi koşullarına uyum sağlamış genotiplerin olduğu sıklıkla dile getirilen bir gerçektir.

Herhangi bir bölge için en uygun balarısı genotipini belirlerken, o bölgede uzun yıllar yetiştiriciliği yapılmış ve bölgenin iklim ve flora yapısına uyum sağlamış genotipler kullanılmalıdır.

Bol ve bereketli günler dileriz...

Osman ALBAYRAK

www.ariciyim.com

İletişim: ariciyim.com@gmail.com