Propolis Nedir, Faydaları Nelerdir ?

Propolis denen arı mucizesi,  Covid-19 virüsünün  2019 yılı sonlarından itibaren dünyayı kasıp kavurmasıyla birlikte iyice popüler hale geldi.

Propolisin  kanser tedavisinde etkili olduğunu biliyorduk. Ancak pandemiyle  birlikte özellikle vücudumuzun  bağışıklık sistemine yaptığı katkılardan dolayı çokça talep gördü.

Bu mucizevi ürün,  araştırılıp yeni yeni faydaları ortaya çıktıkça, dahada çok gündemede kalacak gibi duruyor. 

Propolis Nedir?

Arı tutkalı olarak da tanımlanan Propolis, çok iyi  doğal antioksidan ve antimikrobiyal özelliğe  sahip bir arı ürünüdür.

Propolisin içeriğinde %50 reçine ve zamksı maddeler, %30 bitkisel mumlar, %10 esansiyel yağlar, %5 polen ve %5 organik bileşikler ve mineral maddeler mevcut olup, Fenolik bileşikler, esterler, flavonoidler, terpenler, beta steroidler, aromatik aldehitler ve alkoller, propoliste bulunan önemli organik bileşiklerdir[ Kaynak ]. 

Propolis ,  yapısında  B1, B2, B6, C ve E vitaminlerinin yanında ,   magnezyum (Mg), kalsiyum (Ca), potasyum (K), sodyum (Na), bakır (Cu), çinko gibi faydalı minerallerin yanında , manganez , demir , süksinik dehidrojenaz, glukoz, fosfataz, adenozin trifosfataz ve asit fosfataz gibi birkaç enzim de mevcuttur[ Kaynak ].

Bilim adamları yaptıkları  çalışmalar  sonucunda Propolis içeriğinde  300 ayrı bileşik belirledi. 

Arılar   Niçin Propolis Üretir ?

Arılar propolisi insanlar kullansın diye değil, kendi dünyalarında bazı amaçlarını gerçekleştirmek  için  kullanırlar; Bunlar; 

• Kovan iç yüzeyinin bazı kısımlarının onarılması
• İçinde yaşadığı ortamı zararlı unsurlara karşı korumak
• Kovan içinde sterilizasyonunu sağlamak
• Kovanın hava aldığı delik, yarık ve çatlakların kapatılması, 
• Bal koyacağı  peteklerinin  inşa edilmesi ve onarılması, 
• Kovana girip ölen  zararlı böceklerin kokmaması için mumyalamak 
• Çerçevelerin birbirine  bağlanması, 
• Dışarıdan gelecek tehlikelere ve soğuklara karşı kovan giriş deliğinin daraltılması, 
• Petek gözlerinin ana arı yumurtlamadan önce temizlenip cilalanması,
• Kovanın içerisinde bir yerden bir yere yürümek için köprü ve merdiven yapılması

                                                                                                                                      amacıyla propolis üretirler.

Arılar Propolisi  Hangi Bitkilerden Toplar?

Propolis,   toplandığı bitki kaynağına göre değişkenlik gösterir.

Yapılan araştırmalarda özellikle karasal iklim   bölgelerinde  Göknar,  Akçaağaç, Kızılağaç,  Huş, Kestane, Okaliptüs, Fındık, Çam, Kavak, Meşe, Erik, Söğüt, Ihlamur ve Karaağaç propolisin botanik kaynakları olarak gösterilmektedir.

Arılar Propolisi  Nasıl  Üretir?

Propolis seferine çıkan arı, önce mandibulaları (başın iki yanında yer alan çene kısmı) ile propolisi bitkiden çekerek koparır. Ağızda nemlendirip yumuşatarak ve bu sırada bazı enzimler ekleyerek pelet haline getirir ve peleti ön bacaklarını kullanarak arka bacaklarındaki polen sepetine aktarır. Polen sepetine aktarma işlemini kaynakta veya havada uçarken yaklaşık 15–60 dakika içinde tamamlar.

Önerilen İçerikler

Ortalama bir arı kolonisi yılda 150-200 gr Propolis üretebilmektedir. Elbette bu oran , koloninin gücüne ve çevresel şartlara  göre değişiklik gösterebilir.

Propolis yüklü arı kovana geldiğinde ayaklarını kullanarak sıkıca peteğe tutunurken; kovan içi görevlerden  sorumlu olan 10 - 21 günlük genç işçi arılar mandibulalarıyla asılarak propolisi taşıyıcı arının polen sepetinden alırlar ve ihtiyaç duyulan yerlerde kullanırlar.

Propolisin  Faydaları 

Propolis,  insanoğlunun dikkatini  binlerce yıl önce çekmiş ve bu mucizevi arı ürününü,  Mısırlılar bazı hastalıkların tedavi edilmesi ve ölülerin mumyalanmasında, Yunanlılar ve Romalılar da deri apselerini iyileştirmede yüzyıllarca ilaç olarak kullanmışlardır. 

Propolis, Avrupa'da 17. ve 20. yüzyıllarda bir anti - bakteriyel ajan olarak,  benzer şekilde Çin'de kanser ve enfeksiyon önleyici bir ilaç olarak kabul edilmiştir.

Propolis  halen,  bir anti-bakteriyel, anti-inflamatuar, anti-viral, antioksidan, anti-protozoal, anestetik, anti-tümöral, anti-kanser, anti-mantar,  anti-septik, anti-mutajenik, anti-hepatotoksik, sitotoksik aktivite vb. için  Dünya’da sağlık alanında   kullanılmaktadır.

Propolis  hem oral bir takviye, hem de topikal bir tedavi olarak önemli sağlık sorunlarının giderilmesinde kullanılır.

Merhemler ve kremler gibi doğrudan cilde uygulanan bazı tıbbi ürünlerde bileşen olarak, ayrıca burun ve  boğaz spreylerinde, gargara ve diş macunlarında da kullanılır.

Yapılan araştırmalar,  Propolisin insan sağlığına aşağıdaki faydaları sağladığını göstermektedir.

Propolis Kansere Karşı Etkilidir

Propolisin kanser hastalarının iyileştirilmesinde ne tür mucizeler yarattığını sıkça duymaktayız. Bu olguyu,  yapılan bilimsel araştırmalarda  desteklemektedir.  Bunlardan bir kaçına değinmek gerekirse; 

Meme kanseri tedavisine yönelik yapılan bir bilimsel çalışmada,  propolisin meme kanserini tedavi etmek için önemli bir ajan olduğunu ortaya koydu [ Kaynak ]. 

Başka bir araştırmada, propolisin , cilt kanseri  üzerindeki etkisi araştırıldı. Propoliste yaygın bir flavonoidin melanom (cilt kanseri ) hücrelerini inhibe ettiğini gösterdi [ Kaynak]. 

Yine  bir çalışma, propolisin, akciğer kanseri hücreleri üzerinde seçici bir sitotoksik etki gösterdiğini ve kanser hücresi proliferasyonunu asgariye indirebildiğini ortaya çıkarttı [ Kaynak].

Propolis,  Bağışıklık Sistemini Güçlendirir 

Bağışıklık sistemi, insan vücudunu corona virüs gibi  pek çok tehlikeye karşı koruyan bir savunma duvarı gibidir. Bağışıklık sistemi zayıf olan birey,  hastalıklara karşı savunmasız  durumdadır.  

Özellikle Covid-19 virüsüyle yürütülen savaşta bağışıklık sisteminin ne kadar önemli olduğuna şahit olduk.

Tam da bu nokta da doğal bir ilaç olan  Propolis , fenolik ve flavonoid içeriğiyle, antioksidan ve C vitamini açısından tüm meyvelerden daha zengin yapısıyla,  insanların  bağışıklık sistemine hayat verdi ve vermeye de devam ediyor.

Propolis, Grip veya Soğuk Algınlığı Tedavisinde  Kullanılır

Bilindiği üzere grip  influenza virüsünün neden olduğu bir hastalıktır. Propolislerin içeriğinde bulunan flavonoid virüslere karşı insan vücudunun korunmasını sağlar.

Bu özelliğinden dolayı Propolis, grip virüsüyle savaşmada insanoğlu tarafından doğal bir ilaç  olarak yaygın bir şekilde  kullanım alanı bulmuştur.

Propolis,  Ağız ve Diş Sağlığında Etkilidir 

Propolisin gargara yapılması,  ağız içinde bakteri üremesini engeller. Antibakteriyel özelliğinden dolayı  diş çürüklerini önler, diş etlerinde bulunan ödeme iyi gelir.

Yapılan bir araştırmada,  propolisin antibakteriyel özellikleri nedeniyle dişlerdeki bakteriyel plak gelişimini ve periodontite neden olan patojenleri kısıtlayabileceğini göstermiştir [ Kaynak].

Başka bir araştırmada, Propolis içeren gargaralar, cerrahi yaraların iyileşmesinde etkinlik göstermiştir. [ Kaynak ]. 

Propolis diş macunu jelinin % 3 etanolik özütü, bir grup hastada diş vebasının neden olduğu diş eti iltihabına karşı daha fazla etki göstermiştir [ Kaynak ]. 

Propolis özleri, ağız kokusunun giderilmesine de yardımcı olmaktadır.

Propolis ,  Sindirim Sistemi  Hastalıklarının  Tedavisinde Kullanılır

Yapılan birçok araştırma,  propolisin başta mide olmak üzere sindirim sistemi hastalıkları üzerinde antikanser, antioksidan ve antiinflamatuvar aktiviteler dahil olmak üzere birçok biyolojik etkinliğe sahip olduğunu ortaya koymuştur (Kaynak). 

Yapılan başka  bir araştırmada, Giardiasis'e (ince bağırsakta meydana gelen bir parazitsal  hastalık)  karşı etkinliği test edildi. Propolis verilen  çocuklar ve yetişkinlerin % 52 ile     % 60 arasında bir iyileşme oranı gösterdiği, geleneksel ilaç verilenler ise  % 40'lık bir iyileşme oranı gösterdiği ortaya çıktı. 

Başka bir deneysel çalışma, propolisin antihistaminerjik, antiinflamatuar, antiasit ve anti-H. pylori'ye sahip olduğunu gösterdi. [ Kaynak ]. 

Propolis, Solunum Yolu Hastalıklarına İyi Gelir

2021 yılında yapılan  bir çalışmada, hafif üst solunum yolu enfeksiyonu bulunan 122 yetişkinde, propolis oral spreyinin 3 günlük tedavi uygulamasının etkinliği değerlendirilmiş ve tedavi edilen grubun % 83'ünün semptomlarında gerileme görülmüştür. 

Bu yüzden , son zamanlarda  Covid-19 gribine yakalanan bireylerin  Propolis Spreyini  kullanma sıklıklarında artış gözlenmiştir.

Propolis Cilt Hastalıklarına  (Dermatoloji)  İyi Gelir     Propolis, anti-alerji, anti-inflamasyon, antimikrobiyal özellikleri ve kollajen sentezi üzerindeki teşvik edici etkisinden dolayı  ,   krem​​ ve merhem gibi cilt bakımı ürünlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.  Nitekim, yapılan bilimsel çalışma sonuçlarına bakılırsa bunun nedenini anlayabiliyoruz.

Yapılan bilimsel bir çalışmada , Propolisin cilt yaralarını onardığı ve yara yataklarını iyileştirmede serbest radikal aktivitesini önemli ölçüde azalttığını göstermiştir.

Etanolik ekstrakt propolis kullanan akne hastaları üzerindeki çalışmada, akne vulgaris tedavisinde yüksek etkililiği belirlendi  [ Kaynak ]. 

Başka bir çalışma, propolisin, özellikle insan diyabetik ayak ülseri (DFU) gibi koşullar altında, yara kapanmasını teşvik etmek için yara iyileşmesine, alternatif bir tedavi olarak kullanımını göstermiştir [ Kaynak ].

Propolis, yanık tedavisinde de antiinflamatuvar, antimikrobiyal ve antifungal etkileri nedeniyle kullanım alanı bulmuştur.

Propolis  Kadın Hastalıklarına (Jinekolojik ) Faydalıdır

Toplumda kadın hastalıkları sık rastlanan bir durumdur. Özellikle, diyabet hastaları, vajinal enfeksiyonlara daha yatkındır. 

Yapılan bilimsel  bir çalışmada,  % 5 sulu propolis solüsyonunun vajinal sağlıkta bir iyileşme sağladığını göstermiştir [ Kaynak]. 

Propolis, antibiyotik ve antimikotik etki sağlamanın yanı sıra, anestezik özelliklerinden dolayı erken semptomatik rahatlama sağlar. Bu nedenle, propolis tekrarlayan Vulvovajinal Kandidiyazis (RVVC) için kullanılabilir ve eşzamanlı bir farmakolojik tedavi nedeniyle antibiyotik alamayan hastalar için alternatif bir seçenek olabilir.

Nitekim , Propolisin geleneksel antifungal nistatine karşı etkinliği tatmin edici sonuçlar göstermiştir. [Kaynak ].

Propolis  Kullanımı

Propolis ürünlerini kullanmadan önce mutlak şekilde tedarik edilen ürünün ne denli sağlıklı ve bilimsel kriterlere uygun olarak üretildiğinden emin olmak gerekir.  Lakin pek çok üründe olduğu gibi propolis ürünlerinde de istenmeyen durumlar olabilmektedir.

Propolis, arılardan alındığı gibi kullanıma sokulabilecek bir ürün değildir. Ancak bir takım işlemlerden geçirilerek kullanıma hazır hale getirilir. Bu bağlamda, propolisten üretilen pek çok damla, krem ve hap gibi farklı  ürünlere rastlanmaktadır. Dolayısıyla kullanım şekli de buna göre değişmektedir.

Propolis Damlası Nasıl Kullanılır ?

Piyasa da satılan Propolis damlası , su dışında , bal,  süt ve  meyve suyu gibi çeşitli sıvı ürünlerle  karıştırarak kullanmak mümkündür. 

Propolis damla preparatları için yetişkinlerin günde 20 damla, 4 yaşın üstündeki çocukların ise yaşa bağlı olarak günde 10 damlaya kadar kullanması yeterlidir.

Propolis Macunu Nasıl Kullanılır ?

Suda çözünmeyen formda bulunan propolislerin ise daha çok katı veya yarı katı formda bulunan gıdalar ile karıştırılarak tüketilmesi önerilir. Bu gıdalara örnek olarak bal, yoğurt, ekmek, pekmez verilebilir.

Propolis Spreyi ve Gargarası Nasıl Kullanılır ?

Bu tip ürünler genellikle üst solunum yolları rahatsızlığı bulunan, ağız veya diş problemleri yaşayan kişilere önerilir. Günde en fazla 3 defa kullanımı uygundur.

Propolis kremler ise yanık veya cilt  tedavisi, enfeksiyonların önlenmesi  durumlarda lokal olarak uygulanabilir.

Propolis  Tablet Nasıl Kullanılır?

Bu formlar genellikle bağışıklığı güçlendirmek amacıyla kullanılsa da uyku problemleri yaşayan kişilerde de oldukça etkilidir. Aç veya tok karna kullanılabilir fakat 11  yaşından küçük olan çocukların tablet  kullanması uygun görülmez (Kaynak).

Propolisin Yan Etkileri 

- Propolisin aşırı kullanımı mideye rahatsızlık verebilir vverebilir.

- Bal alerjisi olanların dikkatli kullanması gerekir

- Uzun süreli kullanımda alerjik reaksiyona, hassas ciltlerde kaşıntı ve kızarıklığa neden olabilir.

- Astım hastalarının, hamilelerin ve emzirenlerin propolis kullanmadan önce doktora danışmaları tavsiye edilmektedir.

- Alkol ile birlikte tüketilirse kusma ve mide bulantısına neden olabilir.

- Propolisin içeriğinde yer alan bir bileşen kan pıhtılaşmasını yavaşlatmaktadır. Bu nedenle planlanan bir ameliyattan 2 hafta önce propolis kullanımının bırakılması gerekmektedir (Kaynak)

Sağlıklı ve Bereketli Günler Dileğiyle

Osman ALBAYRAK

ariciyim.com