Arı Zehiri Faydaları ve Üretimi
Arı zehiri renksiz, asidik bir sıvıdır. Keskin ve acı bir tadı vardır. Arı zehrinin içerisinde proteinler, enzimler, peptidler ve aktif aminler bulunmaktadır. Son yıllarda üretimi ve tıpta kullanımı her geçen gün artmaktadır.
Arı ürünleri içerisinde son yıllarda adından sıkça söz ettiren bir başka ürün “arı zehridir”. Arı zehrinin faydaları, asırlardır bilinmekle birlikte , özellikle son yıllarda tıp dünyasının arı zehriyle ilgili yapmış olduğu çalışmalar sonucunda bazı bilimsel bulgular ortaya konmuş durumda.
Peki , bu ürün nedir? Nasıl üretilir? Faydaları ve yan etkileri nelerdir? Tüm bu sorulara makalemizde cevap bulacaksınız.
Arı zehiri nedir?
Arı zehri renksiz, asidik bir sıvıdır. Keskin ve acı bir tadı vardır. Arılar, kendilerini tehdit altında hissettiklerinde iğneleri aracılığıyla bir hedefe saldırır ve bu sıvıyı karşı tarafa zerk ederler.
Arı zehri, işçi arılarda zehir bezi tarafından arının yumurtadan çıkışından 20 günlük oluncaya kadarki sürede üretilip zehir torbasında depolanan bir maddedir. Bir arı soktuğunda zehrin ancak 1/3’ ünü enjekte edebilir.(1)
Arı zehrinin içerisinde proteinler, enzimler, peptidler ve aktif aminler bulunmaktadır.
Arı zehrinin farmokolojik etkileri, bağışıklık sistemini uyarması ve birçok rahatsızlığa pozitif etkisi nedeniyle son yıllarda üretimi ve tıpta kullanımı her geçen gün artmaktadır.
Arı zehrinin tedavi edici özelliği ve yaygın olarak kullanımı nedeniyle arı zehri tedavisini de içerisine alan apiterapi, başta Amerika, Kanada, Çin ve birçok Avrupa ülkesinde alternatif tıp veya tamamlayıcı tıp olarak kabul edilmiş ve Apiterapi hastaneleri kurulmaya başlamıştır.(1)
Arı İğnesi ve Arı Sokması
Arı iğnesi iki kısımdan oluşur. Birinci kısım karın boşluğunda bağırsaklara bağlı ve oval şekilde olan zehir keseciğidir. İkinci kısım ise iğnedir. İğnenin üzerinde 9 adet ok ucuna benzeyen kancacıklar bulunur. Arı iğnesini sapladıktan sonra bu kancacıklar iğnenin geri çıkmasını engeller. İğne saplandıktan sonra arı zehir keseciğini sıkar ve iğneden vücuduna zehir zerk edilen düşman büyük bir acı duyar. Arı iğnesini çıkarmaya çabalar fakat bunu başaramaz. Çoğu zaman bağırsaklarının bir bölümü de koparak iğne zehir keseciğiyle birlikte saplandığı yerde kalır. Bu hadise sonucunda arı ölür.
Arı Zehiri Nasıl Üretilir?
Arı zehri, genelde bu amaçla yapılmış makinalar tarafından üretilir. Kovan girişine yerleştirilen cam tabakaya, aktarılan elektrik akımı ile arı zehri toplama işlemi gerçekleşir. Bu tabakadan geçen arılar elektrik akımına maruz kaldıkları için camı sokarlar zehir bu cam tabakada kuruduktan sonra arıcılar tarafından toplanır.
Arı Zehiri Nasıl Saklanır ?
Arı zehri , soğutucularda veya dondurulmuş olarak koyu şişelerde saklanır. Kuru arı zehri birkaç ay donmuş olarak saklanabilir. Sıvı zehir yada sulandırılmış zehir, koyu cam şişelerde ve ağızları sıkıca kapatılarak kuru zehir gibi saklanabilir. (1)
Arı Zehirinin Fiyatı Ne Kadar?
Dünya piyasasında 1 g arı zehrinin fiyatı 100-200 dolar arasında değişim göstermektedir. Enjeksiyon amaçlı küçük dozlarda hazırlanan zehirlerse daha yüksek fiyatla satılmaktadır. Avrupa ve Asya pazarlarında zehrin pazar fiyatı daha düşüktür. Saf arı zehrinin lokal üretimi, dondurma işlemi dışında çok yüksek ve pahalı bir teknoloji gerektirmez.(1)
Ülkemizde yetersiz olsa da son yıllarda arı zehri üretimine yönelen arıcılara rastlanmaktadır. Giderek bu sektörün daha da canlılık kazanacağı ve Pazar alanının genişleyeceği düşünülmektedir.
Arı Zehiri Hangi Alanlarda kullanılır?
Arı zehrinin ilaç olarak kullanımı çok eskiye dayanmaktadır. M.Ö. 2000 yıllarına ait bir papirüste arı zehrinin tedavi maksatlı kullanımının delillerine rastlanmıştır. Arı zehri ile romatizmanın tedavi edilebileceğini Mısırlılar da bilmekteydiler. Tedavi, ağrıyan yer arıya sokturularak yapılırdı. (1)
Günümüzde arı zehri özel yöntemle toplanıp kurutularak süresiz saklanabilmektedir. Yapılan araştırmalar arı zehrinin kortizon salgısını arttırdığını göstermiştir. Bugün için arı zehri tedavisi Çin, Japonya, Güney Kore, Rusya, Bulgaristan, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Romanya, Avusturya, Almanya, İsviçre ve Fransa’da kullanılmaktadır. Günümüzde Avrupa’da arı zehri içeren 22 farklı ürün kullanılmaktadır.(1)
Avrupa'da uzun yıllar arı zehri; Eklem rahatsızlıklarında , Romatizmal hastalıklarda kullanılmaktadır. Gribal enfeksiyonlarda, Ortopedik hastalıklara karsı kullanılmakta, iltihap kurutucu ve analjezik (ağrı kesici) etkileri bulunmaktadır.
Amerikan Apiterapi Birliği Mafsal iltihabı (arterit), Doku sertleşmesi, Deri veremi, Yaşlılarda görülen deri sertleşmesi, Kronik yorgunluk sendromu, Yara izi, Deri kanseri, Egzema gibi hastalıkların tedavisinin günümüzde arı zehri ile yapıldığını bildirmiştir. (1)
Arı zehrinin etkili olduğu kabul edilen MS, arthritis (eklem iltihabı) ve romatizma rahatsızlıklarından başka epilepsi (sara), migren, sinüzit, bazı kanser türleri, damar tıkanıklıkları, astım ve AİDS’te kullanılmakta ve başarılı sonuçlar alınabilmektedir.(1)
Apiterapi, hastalıkları, ağrıyı ve daha fazlasını tedavi etmek ve önlemek için arı ürünlerini (zehirleri dahil) kullanan alternatif bir tıp uygulamasıdır .(2)
Zehir çeşitli şekillerde kullanılır ve pek çok biçimde bulunur. Örneğin, özler, takviyeler, nemlendiriciler ve serumlar gibi ürünlere eklenir.(2)
Arı Zehirinin Potansiyel Faydaları
Arı zehrinin bahsedilen tüm faydaları bilim tarafından desteklenmese de araştırmalar, birçok güçlü tıbbi özelliğe sahip olduğunu göstermiştir.
Arı Zehri Antienflamatuar Özelliklere Sahiptir
Arı zehrinin en iyi belgelenmiş faydalarından biri, güçlü antienflamatuvar etkileridir. Bileşenlerinin çoğunun iltihabı , özellikle de ana bileşeni olan melitini azalttığı gösterilmiştir .
Melittin, yüksek dozlarda verildiğinde kaşıntı, ağrı ve iltihaplanmaya neden olabilse de, küçük miktarlarda kullanıldığında güçlü anti-enflamatuar etkilere sahiptir (10Güvenilir Kaynak).
Melittinin, enflamatuar yolları baskıladığı ve tümör nekroz faktörü alfa (TNF-α) ve interlökin 1 beta (IL-1β) gibi enflamatuar belirteçleri azalttığı gösterilmiştir (10Güvenilir Kaynak, 11Güvenilir Kaynak).
Arı Zehiri Artritle İlişkili Semptomları Azaltabilir
Arı zehrinin anti-enflamatuar etkilerinin, eklemlerinizi etkileyen ağrılı bir enflamatuar durum olan romatoid artrit (RA) hastalarına özellikle fayda sağladığı gösterilmiştir.
RA'lı 120 kişide 8 haftalık bir çalışma, her gün 5-15 arı sokması kullanan arı zehri akupunkturunun, Methotrexate ve Celecoxib gibi geleneksel RA ilaçlarına benzer semptom giderme etkileri sağladığını buldu (12Güvenilir Kaynak).
RA'lı 100 kişide yapılan bir başka çalışma, arı sokması tedavisini Metotreksat, Sulfasalazin ve Meloksikam gibi geleneksel ilaçlarla birleştirmenin, ağrı ve eklem şişmesini azaltmada, tek başına geleneksel ilaçla tedaviden daha etkili olduğunu gösterdi (13Güvenilir Kaynak).
Umut verici olsa da, bu etkileri doğrulamak için daha yüksek kaliteli çalışmalara ihtiyaç vardır (14Güvenilir Kaynak).
Arı Zehiri Cilt Sağlığına Fayda Sağlayabilir
Birden fazla cilt bakımı şirketi, serumlar ve nemlendiriciler gibi ürünlere arı zehri eklemeye başladı. Bu bileşen, iltihabı azaltmak, antibakteriyel etkiler sağlamak ve kırışıklıkları azaltmak da dahil olmak üzere çeşitli şekillerde cilt sağlığını geliştirebilir .
22 kadından oluşan 12 haftalık bir çalışma, günde iki kez arı zehri içeren bir yüz serumu uygulamasının, plaseboya kıyasla kırışıklık derinliğini ve toplam kırışıklık sayısını önemli ölçüde azalttığını göstermiştir (15Güvenilir Kaynak).
6 haftalık bir başka çalışma, günde iki kez saflaştırılmış arı zehri içeren bir serum kullanan hafif ila orta derecede aknesi olan katılımcıların% 77'sinin , plaseboya kıyasla aknede bir iyileşme yaşadığını bulmuştur (16Güvenilir Kaynak).
Ne tüp çalışmalar zehir sivilce neden olan bakterilere karşı güçlü antibakteriyel ve anti-enflamatuar etkilere sahip olduğunu göstermiştir, fazlası var Propionibacterium acnes (17Güvenilir Kaynak, 18Güvenilir Kaynak).
Arı Zehiri Bağışıklık Sağlığına Fayda Sağlayabilir
Arı zehrinin, alerjik ve enflamatuar tepkilere aracılık eden bağışıklık hücreleri üzerinde faydalı etkileri olduğu gösterilmiştir.
Hayvan çalışmalarından elde edilen kanıtlar, arı zehri tedavisinin iltihabı azaltarak ve bağışıklık tepkinizi destekleyerek lupus, ensefalomiyelit ve romatoid artrit gibi otoimmün koşulların semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir (19Güvenilir Kaynak, 20Güvenilir Kaynak).
Diğer hayvan çalışmaları, arı zehri tedavisinin astım gibi alerjik durumların tedavisine de yardımcı olabileceğini düşündürmektedir (21Güvenilir Kaynak, 22Güvenilir Kaynak).
Arı zehrinin, alerjen tepkilerini engelleyen ve iltihabı azaltan düzenleyici T hücrelerinin veya Treg'lerin üretimini artırdığı düşünülmektedir. Umut verici olmasına rağmen, alerjisi olan insanlarda arı zehri tedavisinin etkileri bilinmemektedir (22Güvenilir Kaynak, 23Güvenilir Kaynak).
Ek olarak, arı zehrinin bir sağlık uzmanı tarafından enjeksiyon yoluyla uygulandığı zehir immünoterapisi, arı sokmalarına karşı şiddetli alerjisi olan kişileri tedavi etmek için kullanılır.
Araştırmalar, bu tedavinin güvenli ve etkili olduğunu ve gelecekte arı sokmalarına karşı ciddi reaksiyon riskini azaltabileceğini göstermiştir. Aslında, zehre alerjisi olanlar için birinci basamak tedavi olarak önerilmektedir (24Güvenilir Kaynak).
Arı Zehirinin Diğer Faydaları
Araştırma sınırlı olsa da, arı zehri aşağıdaki koşullara fayda sağlayabilir.
- Nörolojik hastalıklar. Bazı araştırmalar, arı zehri tedavisinin, insan çalışmaları sınırlı olmasına rağmen, Parkinson hastalığı da dahil olmak üzere nörolojik hastalıklarla ilgili semptomları azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir (25Güvenilir Kaynak).
- Ağrı. Bir çalışma, geleneksel ilaç tedavisi ile birlikte arı zehri akupunkturunun, plasebo grubuna kıyasla, kronik bel ağrısı olan 54 hastada ağrıyı önemli ölçüde azalttığını ve fonksiyonel durumu iyileştirdiğini göstermiştir (26Güvenilir Kaynak).
- Lyme Hastalığıyla (Kene Isırması) Savaşabilir.
Bazı araştırmalar, arı zehri ve izole edilmiş melittin, Lyme hastalığına neden olan bakteri olan Borrelia burgdorferi'ye karşı antimikrobiyal etkilere sahip olabileceğini düşündürmektedir . Bununla birlikte, daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (27Güvenilir Kaynak).
Arı Zehirinin Olası Yan Etkileri
Arı zehrinin çeşitli potansiyel faydalar sağladığı gösterilmiş olsa da, bu faydaları destekleyen çalışmaların sınırlı olduğunu unutmamak önemlidir. Aslında, mevcut araştırmaların çoğu hayvanlar üzerinde veya test tüplerinde yapılmıştır.
Bu nedenle, arı zehri tedavisinin alternatif bir ilaç tedavisi olarak ne kadar etkili olduğu ve romatoid artrit, kronik ağrı veya otoimmün hastalıklar gibi durumlar için geleneksel tedavilerden daha etkili olup olmadığı açık değildir.
Akupunktur dahil olmak üzere belirli arı zehri tedavisi yöntemleri ağrı, şişme ve kızarıklık gibi yan etkilere yol açabilir.
Ek olarak, arı zehri tedavisi, nefes almayı zorlaştırabilecek potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyon olan anafilaksiye neden olarak yüksek derecede alerjik kişilerde ciddi yan etkilere ve hatta ölüme neden olabilir (28Güvenilir Kaynak).
Hiperventilasyon, yorgunluk, iştah kaybı, aşırı ağrı, artan kanama riski ve kusma gibi bu tedaviyle ilgili diğer ciddi yan etkiler de belgelenmiştir (29Güvenilir Kaynak).
Özellikle belirtmek gerekirse, arı zehri tedavisinin yan etkileri üzerine yapılan 145 çalışmanın gözden geçirilmesi, insanların ortalama% 29'unun tedaviden sonra hafif ila şiddetli arasında değişen olumsuz etkiler yaşadığını buldu (28Güvenilir Kaynak).
Ek olarak, inceleme, bir salin enjeksiyonu ile karşılaştırıldığında, arı zehri akupunkturunun, olumsuz yan etkilerin oluşumunu% 261 oranında artırdığını bulmuştur (28Güvenilir Kaynak).
Duyarlı kişilerde, serumlar ve nemlendiriciler gibi topikal arı zehri ürünleri kullanmak da kaşıntı, kurdeşen ve kızarıklık gibi yan etkilere neden olabilir (30Güvenilir Kaynak, 31Güvenilir Kaynak).
Mevcut araştırmalara dayanarak, arı zehrini kullanırken hafif ila potansiyel olarak ölümcül olan advers reaksiyonların yaygın olduğunu söylemek güvenlidir. Bu nedenle, bu ürünleri veya tedavileri kullanırken son derece dikkatli olmalısınız.
Arı zehri tedavisi ve akupunktur yalnızca kalifiye bir sağlık uzmanı tarafından uygulanmalıdır.(2)
Yararlanılan Kaynaklar
- https://gida.ibb.istanbul/img/11921682016__2745172382k.pdf)
- https://www.healthline.com/nutrition/bee-venom?c=558719824131#downsides
Sağlıklı günler geçirmeniz dileğiyle…
arciyim.com